بررسی تنوع مرفولوژیک و میزان عصاره خشک ریشه در اکوتیپ های مختلف شیرین بیان (glycyrrhiza glabra l.) در پنج استان کشور

این تحقیق به منظور بررسی صفات مرفولوژیک در 12 نمونه شیرین بیان جمع­آوری شده از پنج استان­ کرمانشاه، خراسان رضوی، خراسان شمالی، گلستان و فارس انجام شد. همچنین تأثیر اندازه ریشه در دو قطر کمتر از یک سانتی­متر و بین یک تا دو سانتی­متر بر میزان ماده خشک و عصاره محلول در آب نمونه­های جمع­آوری شده، بررسی شد. برای تعیین وزن عصاره خشک ریشه­ها از روش مسراسیون استفاده شد، سپس درصد ماده خشک باقیمانده هر یک از نمونه­ها که نشانگر میزان عصاره خشک محلول در آب است، محاسبه شد. تجزیه آماری داده های مربوطه در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. صفات مرفولوژیک مورد بررسی در مناطق مختلف تفاوت معنی­داری نشان دادند (01/0p<). مقایسه مقادیر به دست آمده از وزن خشک ریشه­های شیرین بیان (93/49-07/42%) در دو قطر مختلف اختلاف معنی­داری نشان نداد (05/0p>)، ولی تفاوت عصاره محلول برای دو اندازه مختلف ریشه در مناطق مختلف معنی­دار بود (01/0p<). بیشترین درصد عصاره آبی در مناطق دشمن زیاری (25/20%) و عراقی­محله (19%) گزارش شد. مقدار ضریب همبستگی رابطه معنی­داری بین صفات مرفولوژیک و میزان ماده خشک و عصاره محلول شیرین بیان نشان نداد (05/0p>)، ولی عوامل اقلیمی و خاکی بر میزان عصاره­ محلول در آب مؤثر بودند. تجزیه خوشه­ای برای صفات مرفولوژیک، اکوتیپ­ها را به چهار گروه مجزا تقسیم کرد که نشان دهنده تأثیر عوامل محیطی و ژنتیکی بر تفاوت­های مشاهده شده در گیاهان مناطق مختلف است. بهترین مناطق مورد بررسی از نظر درصد ماده خشک و عصاره محلول در آب، چهار منطقه دشمن­زیاری، عراقی محله، کوه­سرخ و ده­سرخ بودند که می توان این مناطق را به عنوان اکوتیپ­های برتر معرفی کرده و در روند اهلی سازی مورد توجه قرار داد.